آشنایی با قرارداد های 35 ماهه طرح توسعه فازهای پارس جنوبی
صنعت نفت و گاز کشور برابر قانون اصلاح قانون نفت (مصوب 1390) به دو بخش “بالادستی” و “پائین دستی” تفکیک گردیده و این دو بخش در بند های 4 و 5 ماده 1 آن قانون به شرح ذیل تعریف شده اند؛
الف) عملیات بالادستی نفت: کلیه مطالعات، فعالیتها و اقدامات مربوط به اکتشاف، حفاری، استخراج، بهره‌برداری و صیانت از منابع نفتی، انتقال، ذخیره‌سازی و صادرات آن مانند پی‌جویی، نقشه‌برداری، زمین‌شناسی، ژئوفیزیک، ژئوشیمی، حفر و خدمات فنی چاهها، تزریق گاز، آب، هوا و یا هر فعالیتی که منجر به برداشت بهینه و حداکثری از منابع نفتی گردد و نیز احداث و توسعه تأسیسات و صنایع وابسته، تحدید حدود، حفاظت و حراست آنها برای عملیات تولید و قابل عرضه کردن نفت در حد جداسازی اولیه، صادرات، استفاده و یا عرضه برای عملیات پایین‌دستی را شامل شود.
مواردی نظیر مدیریت و نظارت بر تأمین کالاها و مواد صنعتی، آموزش و تأمین نیروی انسانی، ایجاد و حفظ شرایط ایمنی، بهداشت و محیط زیست و انجام کلیه فعالیتهای لازم جهت ایجاد، ارتقاء و انتقال فناوری برای پشتیبانی عملیات فوق جزء عملیات بالادستی محسوب می‌شود.
ب) عملیات پایین‌دستی نفت: به کلیه مطالعات، فعالیتها و اقدامات مربوط به عملیات تصفیه و پالایش در تأسیسات پالایشی جهت تولید فرآورده‌های نفتی و استفاده از آنها برای تولید محصولات پتروشیمیایی و انتقال، ذخیره‌سازی، توزیع، فروش داخلی، صادرات و واردات فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمیایی اطلاق می‌شود.
مواردی نظیر تأمین کالاها و مواد صنعتی، آموزش و تأمین نیروی انسانی، ایجاد و حفظ شرایط ایمنی، بهداشت و محیط زیست و انجام کلیه فعالیتهای لازم جهت ایجاد، ارتقاء و انتقال فناوری برای پشتیبانی عملیات فوق جزء عملیات پایین‌دستی محسوب می‌شود.
اساسا قراردادهای نفتی طبق تعریف مندرج در بند 16 ماده 1 قانون اصلاح قانون نفت عبارت است از؛ توافق دو یا چند جانبه بین وزارت نفت یا هر یک از شرکتهای اصلی تابعه آن یا هر واحد عملیاتی با یک یا چند واحد عملیاتی یا اشخاص حقیقی یا حقوقی در داخل یا خارج از کشور که براساس قوانین موضوعه، انجام تمام یا قسمتی از عملیات بالادستی و پایین‌دستی و یا تجارت نفت، فرآورده‌های نفتی و محصولات پتروشیمیایی، مورد تعهد قرار می‌گیرد.
در این راستا به طور خاص در حوزه میدان مشترک پارس جنوبی بخش عمده ای از فازهای مرتبط با توسعه میدان مذکور در قالب قراردادهای موسوم به 35 ماهه به پیمانکاران ذیربط واگذار گردیده که ماهیت این قراردادها از نوع EPC می باشد، در حالیکه قراردادهای پیشین در قالب بیع متقابل بوده است.
در این نوشتار بر آنیم به جهت اهمیت قراردادهای 35 ماهه در صنعت نفت و گاز کشور ملاحظات قراردادی مرتبط با اینگونه قرارداد ها را تبیین نمائیم.
ساختار کلی این قرارداد ها در ده فصل اصلی به شرح ذیل می باشد؛
فصل اول: “موضوع قرارداد و تعاریف” شامل مواردی نظیر موضوع قرارداد و تعاریف، اصطلاحات، ضوابط تفسیر و نیز تعدیل قرارداد
فصل دوم: “کلیات قرارداد” شامل مواردی نظیر چارت سازمانی، نمایندگان کارفرما و پیمانکار، پیمانکاران فرعی و مبحث واگذاری
فصل سوم: “اجرای کار” شامل مواردی نظیر برنامه زمانی کار و کنترل پیشرفت، استانداردهای ایمنی و فنی، خدمات تعمیر و نگهداری، پذیرش موقت، گارانتی ها و وارانتی ها، پذیرش نهایی، و دستور تغییرات.
فصل چهارم: “شرایط مربوط به اجرای کار” شامل مواردی نظیر قوانین لازم الاجرا، مقررات گمرکی، مجوزها، ایمنی و محیط زیست، کارکنان و تجهیزات پیمانکار، الزامات سایت، اصالت محصولات و خدمات
فصل پنجم: “شرایط مالی” شامل مواردی نظیر مبلغ قرارداد، مالیات ها، حق بیمه تامین اجتماعی و حقوق گمرکی، صدور فاکتورها و پرداخت، ضمانت نامه ها، خسارات نقدی مقطوع، حسابداری و حسابرسی
فصل ششم: “تعهدات و بیمه ها” شامل مواردی نظیر تعهدات فیمابین پیمانکار و شرکت، تعهدات بیمه ای پیمانکار و خسارات تبعی
فصل هفتم: “حقوق مالکیت و محرمانگی” شامل مواردی نظیر حقوق مالکیت صنعتی، حق ثبت اختراعات، مالکیت اسناد و اقلام و محرمانگی
فصل هشتم: ” موانع اجرای کار” شامل مواردی نظیر اجرای ناقص کار، شرایط فورس ماژور، تعلیق و فسخ
فصل نهم: ” قانون حاکم و حل اختلافات” شامل مواردی نظیر قانون حاکم بر قرارداد، تضاد منافع، حق حبس و روش حل و فصل اختلافات
فصل دهم: ” تاریخ نفوذ و اعتبار قرارداد” شامل مواردی نظیر تاریخ نفوذ قرارداد، مفاد و شرایط لازم الاعتبار پس از خاتمه قرارداد، حداکثر مسئولیت قراردادی، عدم ارتشاء، منع مداخله، عملیات بهره برداری کارخانه های ساحلی، مشوق های مربوط به اتمام زودتر از موعد و نیز خسارات مقطوع بابت تاخیر
لازم به ذکر است ميدان گازي پارس جنوبي (با نام گنبد شمالي در سمت قطر)،یکی از بزرگترين منابع گازي مستقل جهان است كه برروي خط مرزي مشترك ايران و قطر در خليج فارس و به فاصله حدود 100 كيلومتري ساحل جنوبي ايران قرار دارد. مساحت اين ميدان 9700 كيلومتر مربع بوده كه بخش متعلق به ايران 3700 كيلومتر مربع ميباشد.
ميدان مشترك گازي پارس جنوبي، با دارا بودن14/2 هزار ميليارد متر مكعب گاز درجا (معادل 8% كل ذخاير گاز جهان و 47% ذخائر گاز شناخته شده كشور)، 19 ميليارد بشكه ميعانات گازي، 7.5 ميليارد بشكه نفت خام در لايه‌هاي نفتي و وجود بزرگترين منبع هليوم، از نظر ارزش اقتصادي داراي جايگاه بي‌نظير و منحصر به فردي در اقتصاد ملي كشور مي باشد.
توسعه ميدان مشترك گازي پارس جنوبي باهدف تامين گاز مورد نيازكشوردر بخشهاي تزريق به ميادين نفتي، عرضه به واحدهاي صنعتي و نيروگاه‌ها، گازرساني به واحدهاي خانگي- تجاري، تامين خوراك مجتمع‌هاي پتروشيمي وصادرات گاز، ميعانات گازي، گازمايع و گوگرد در برنامه هاي وزارت نفت قرارگرفته است.
